آیت‌الله شیخ ابوالحسن مقدسی شیرازی (اعلی ا… مقامه) در سال ۱۲۹۳ ه.ش در روستای لایزنگان از توابع داراب در استان فارس دیده به جهان گشود؛ پدرش مهدی قلی‌خان از افراد شناخته شده محل بشمار می‌‌رفت. وی تا سنین نوجوانی در آن روستا اقامت داشت و در سن هیجده سالگی پدر و مادر خود را از دست داد. از آنجا که به فراگیری علوم اسلامی علاقه‌ی زیادی داشت، تصمیم گرفت در حوزه‌ی علمیه به تحصیل بپردازد. او تحصیل علوم دینی را از شانزده سالگی که مصادف با قیام مردم فارس علیه حکومت رضاخان بود، آغاز کرد.
این قیام ادامه‌ی حرکتی بود که توسط آیت‌الله سید عبدالحسین لاری و فرزند ایشان آیت‌الله سید عبدالمحمد شروع شده بود. سید عبدالحسین لاری و فرزند ایشان فتوا داده بودند که چون رضاخان فرد فاسدی است، نباید بر شئونات مسلمانان مسلط شود. مرکز این قیام روستای «لایزنگان» داراب بود.
آیت‌الله ابوالحسن شیرازی نیز به این تشکیلات رفت و آمد داشت. وی در این زمان زادگاه خود را ترک و در شهرستان داراب تحصیل را آغاز کرد. وی مقدمات را نزد شیخ علی اصغر فراگرفت، سپس به اصطهبانات رفت و به فراگیری «معالم» پرداخت.
او مدت چهار سال در شیراز ساکن بود و اساتید وی در این شهر عبارت بودند از: آیت‌الله سید عبدالله شیرازی که تازه از نجف برگشته بود، آیت‌الله سید نورالدین شیرازی، حاج میرزا محمدعلی حکیم که در فلسفه پراستعداد بود و آیت‌الله ابوالحسن شیرازی که بخشی از «شرح تجرید» را نزد وی آموخت و حاج شیخ عبدالکریم که آیت‌الله شیرازی «شرح منظومه» را نزد وی فراگرفت.
وی پس از تحصیل در شیراز به مشهد عزیمت نمود و مدتی در کلاس درس آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی حاضر شد. آیت‌الله شیرازی در مشهد بخشی دروس خارج و نیز «شواهد ربوبیه» را نزد آقا بزرگ حکیم و قسمت‌هایی از اسفار را نزد حاج میرزا مهدی فراگرفت. قیام مسجد گوهرشاد و کشف حجاب توسط رضاخان مصادف با اقامت آیت‌الله ابوالحسن شیرازی در مشهد بود. [۱]
او سپس به تهران آمد و تصمیم گرفت به نجف برود. وی مدت ده سال در نجف به تحصیل پرداخت و در آنجا با دختر آیت‌الله شیخ علی محمد بروجردی ازدواج کرد. از جمله اساتید وی در نجف، آیات سید محسن حکیم و میرزا عبدالهادی شیرازی بودند.
پس از تحصیل در نجف به ایران بازگشت [۲] و به قم رفت. در قم تدریس مکاسب و کفایه را آغاز کرد و پس از مدتی به مشهد عزیمت نمود[۳] دو سال از اقامت ایشان در مشهد می‌گذشت که نهضت امام خمینی در خرداد ۱۳۴۲ شروع شد. وی از آنجا که دریافته بود حفظ اسلام و شرف مسلمانان به چنین قیامی نیاز دارد، در همراهی انقلاب کوتاهی نکرد[۴] .
در تداوم قیام امام خمینی با آیات عباس واعظ طبسی، سیدعلی خامنه‌ای و شهید حجت‌الاسلام عبدالکریم هاشمی‌نژاد همکاری نزدیک داشت. در سال‌های اوج مبارزه‌ی عمومی و علنی مردم، وی می‌کوشید تا از علمای مشهد برای نشر اعلامیه‌های ضدرژیم امضا بگیرد.
او در تمام وقایع انقلاب در شهر مشهد حضور فعال داشت. در روزهای نزدیک به بازگشت امام خمینی از تبعید، به تهران رفت و در وقایع تهران از جمله در تحصن دانشگاه تهران سهیم بود، به دنبال تحصن در مسجد دانشگاه تصمیم گرفتند که در قم نیز چنین تحصنی را برپا کنند؛ لذا با موافقت آیات: شهاب‌الدین مرعشی نجفی و محمدرضا گلپایگانی در مسجد اعظم قم تحصن کردند و همان شب به تهران بازگشتند.
پس از پیروزی انقلاب که در بیشتر شهرهای کشور نماز جمعه برپا می‌شد، هنوز در مشهد امام جمعه‌ای تعیین نشده بود؛ بنابراین آیت‌الله ابوالحسن شیرازی به دعوت عده‌ای از دانشجویان و روحانیان از جمله شهید حجت‌الاسلام کامیاب نماز وحدت را در محوطه‌ی بیمارستان امام رضا (ع) اقامه کرد. پس از مدتی امام خمینی ایشان را به امامت جمعه‌ی مشهد تعیین کردند. وی به‌رغم پیشنهاد و اصرار بسیاری از دوستان خود به عضویت هیچ گروه و حزبی درنیامد[۵].
حکم انتصاب آیت الله مقدسی شیرازی به امام جمعه مشهد
صحیفه امام خمینی جلد ۱۲ – صفحه ۴۴۵
زمان: ۲۷ خرداد ۱۳۵۹ / ۴ شعبان ۱۴۰۰
مکان: تهران، جماران
موضوع: انتصاب امام جمعه مشهد
مخاطب: شیرازی، ابوالحسن
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب مستطاب حجت الاسلام آقای حاج شیخ ابوالحسن شیرازی – دامت افاضاته
بدین وسیله جنابعالی به سمت امام جمعه درشهر مقدس مشهد منصوب می‌شوید که ان شاء الله تعالی ضمن انجام این فریضه بزرگ الهی، اهالی محترم را به وظایف مهم اسلامی و انقلابی که در این برهه از زمان دارند آشنا ساخته و در حفظ اتحاد و همبستگی آنان بکوشید. بدیهی است اهالی محترم – ایّدهم الله تعالی – نیز فرصت را مغتنم شمرده در انجام هرچه باشکوهتر نماز جمعه همکاریهای لازمه را خواهند نمود. از خدای تعالی توفیق همگان را مسئلت دارم. والسلام علیکم و رحمه الله.
۴ شعبان ۱۴۰۰ ه.ق
وی در مجلس خبرگان قانون اساسی که برای تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تشکیل شد، از طرف مردم استان خراسان به عضویت این مجلس انتخاب شد[۶] . ایشان در دوره‌های اول و دوم مجلس خبرگان رهبری نماینده‌ی استان خراسان در آن مجلس بودند.
این عالم همواره (قبل و بعد از انقلاب) برای رفع مشکلات مردم فراوان می‌کوشید و خدمات فراوانی را انجام داد. او با تأسیس چندین حمام عمومی، منبع آب آشامیدنی، حسینیه، مسجد، مدرسه و سدهای خاکی در خراسان و داراب و تأسیس چندین شهرک برای افراد کم درآمد، آثار بسیاری را از خود برجای گذاشت.
وی به کارهای فرهنگی و علمی نیز بسیار ارج می‌نهاد. او چندین مدرسه علمیه و موسسه علمی مانند مدرسه علمیه ولی عصر (عج) و مکتب اسلام شناسی بانوان را تأسیس و آثاری مانند کتاب الزکاه، رساله توضیح المسائل و کتابی در معاد را تالیف کرد.
آیت الله حاج شیخ ابوالحسن شیرازی سرانجام پس از عمری سراسر تلاش، جهاد و اخلاص، عصر یکشنبه ۱۶ مرداد سال ۱۳۷۹ مصادف با پنجم جمادی الاولی سال ۱۴۲۱ قمری در سن ۸۶ سالگی دار فانی را وداع گفت و پیکر پاکش پس از تشییع باشکوه و نماز حضرت آیت الله بهجت، در جوار مولایش حضرت امام رضا(ع) در «دارالزهد» مدفون گشت.
پیام تسلیت مقام معظم رهبری دام ظله العالی به مناسبت درگذشت آیت‌الله ابوالحسن شیرازی
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب حجت‌الاسلام والمسلمین آقای واعظ طبسی (دامت برکاته)
اطلاع یافتم که عالم مجاهد مرحوم آیت‌الله آقای حاج شیخ ابوالحسن شیرازی (اعلی الله مقامه) پس از دوران بیماری طولانی و پررنج، دار فانی را وداع گفته و به لقاء پروردگار شتافته است. حضور شجاعانه‌ی این روحانی کهنسال در میدانهای مبارزه با رژیم طاغوت و سپس شرکت ایشان در مجلس خبرگان و مسند امامت جمعه‌ی مشهد مقدس، و نیز تلاش و فعالیتی که در دوران جنگ تحمیلی در جبهه و پشت جبهه نشان دادند سندهای افتخاری است که از حافظه‌ی مردم عزیز این خطه‌ی مبارک زدوده نخواهد شد و بی‌گمان همه‌ی ارادتمندان به روحانیت اسلام، یاد و خاطره‌ی ایشان را گرامی خواهند داشت.
اینجانب در گذشت این عالم بزرگوار را به عموم مردم مشهد مخصوصا به حوزه‌ی علمیه و روحانیت معظم آن سامان و به طور ویژه به خاندان مکرم و فرزندان محترم و همه‌ی ارادتمندان ایشان تسلیت میگویم و رحمت و مغفرت و علو درجات را از خداوند متعال برای ایشان مسألت می نمایم.
والسلام علیکم
سید علی خامنه‌ای – ۱۷/۵/۷۹
پاورقی:
۱٫ (خبرگان ملت، دفتر اول، ۴۳۹-۴۳۷).
۲٫ (همان، ۴۴۰-۴۴۱)
۳٫ (همان، ص ۴۴۲).
۴٫ (همان، ص ۴۴۳)
۵٫ (همان، ۴۴۴-۴۴۵).
۶٫ (همان، ص ۴۴۶)
هیچ گاه از یاد نمی برم زمانی که من کودکی بیش نبودم وایشان در ساخت آب انبار در روستای لایزنگان چگونه خود نیز کار می کرد
سلام آقا مجتبی جا داره از تکنولوژی لایزنگان هم ذکر کنی مثل اتصال اینترنت پرسرعت در لایزنگان و فعالیت های شورا و….
جایی بسیار عالی است
هیچ وقت یادم نمی رودکه من هم بچه محله بالا هستم